• Facebook
• Twitter
• Google+
• Linkedin

Bozcaada ülkemizin 3’üncü büyük adası olup 34.5 km kıyı uzunluğuna sahiptir ve yüzölçümü 36.03 kilometrekaredir. Adanın M.Ö. 2 bin 500 yılından beri iskân alanı olduğu arkeolojik olarak belirlenmiştir. Çanakkale Boğazı’na ve Troya Antik Kenti’ne yakın bir konumda olmasından dolayı Bozcaada, yüzyıllar boyunca farklı milletlerin dikkatini çekmiş, her zaman stratejik öneme sahip olmuştur. Bu nedenle adada birçok farklı etnik grup ve farklı inanca sahip bir çok millet yaşamıştır. Bozcaada’nın kendine özgü kimliğini, Türk-Yunan halklarının birlikteliği, sosyal yaşamı, ekonomik ilişkileri  ve kültürü oluşturmuştur.

Rum vatandaşların ibadet ve ayinlerini gerçekleştirmek için kendi mimari tarzlarına uygun olarak yapılmış olan Kimisis Teodoku Rum Ortodoks Kilisesi bu sentezle kurulmuş ve adamızın mimari olarak doğasına uygun ayakta kalmış önemli bir yapısını oluşturmaktadır.

Kimisis Teodoku Rum Ortodoks Kilisesi’nin diğer adı Meryem  Ana Kilisesi’dir. Kimisis ismi ‘Koimesis’ kelimesinden gelmektedir. Bizans eserlerinde ‘koimesis’  Meryem’in ruhunu vermesi, Meryem’in ölümü olarak adlandırılır ve bunla ilgili bir çok Ortodoks kilisesinde de ikonaları bulunur.

Kilisenin kesin ve net olarak ne zaman yapıldığı tam tespit edilememiştir. Rum Mahallesi’nde 1874 yılında çıkan yangın ciddi bir tahribata neden olmuştur. Günümüzde en eski binanın 1876 tarihinde inşa edilmiş olması bu tarihi desteklemektedir. Kilisenin yangından hasar görmediği nartekste bulunan yazıdan anlaşılmaktadır. (Narteks; Erken Hristiyan ve Bizans’ta kilise ve bazilikaların üç ana bölümünden giriş bölümüdür.)

Kilisenin 1890 yılında yeni bir onarım geçirdiği narteksten naosa ulaşılan kapının üstündeki kitabeden anlaşılmaktadır.(Naos; Erken Hristiyan ve Bizans’ta kilise ve bazilikaların üç ana bölümünden ibadetin yapıldığı alandır.)

Kitabeler Prof. Dr. Evangelia Aleksandru Şarlak tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir. Kitabede, “Bu Kutsal Aziz Theotokou Kimiseos Kilisesinin onarımı Saygıdeğer Midilli Despotu Sayın Kallınikos ve Başrahip Sayın Samouil ve Saygın Mütevellisi Sayın Hacıpanagiotoy Riga ve Hristiyan Ortodoks cemaati tarafından gerçekleştirilmiştir. 8 Temmuz 1890” yazmaktadır. Kapının solundaki levhada, “Bağcılara minnetiyle ve 1890 Temmuz ayında onarıldı ve sağındaki levhada ‘Saygın Metropolit ve Başrahip Meliton 1950-1963 Tenedos’ minnettiyle onarıldı” yazmaktadır. Kilise doğu batı yönünde üç nefli bazilikal plan şemasına göre yapılmıştır. Naosta korint başlıklı 12 adet sütun bulunmaktadır ve bu 12 sütun 12 havariyi sembolize etmektedir.

Kilisenin içinde bulunan ikonalara geldiğimizde ise birçok ikona bulunmaktadır. Kutsal kapının üst bölümünde Kutsal Mendil (Hagion Mandilion) olarak bilinen elle yapılmamış ikona vardır. Bu ikonada İsa bir bez üstüne tasvir edilmiş olup İsa’nın yüzünün ifade edildiği bu bez, mendil olarak adlandırılır. 4 kapının üzerinde ise müjdeleniş sahnesi tasvir edilmektedir. Kapının sol tarafında, kapıdan sütunla ayrılmış olan ilk ikona, Pantokrator İsa tasviridir. Yani İsa sağ eliyle takdis işareti yaparken sol elinde kutsal kitap vardır. Bunun yanında Vaftizci Yahya bulunmaktadır ve sağ eliyle kutsanmaktadır. Vaftizci Yahya ikonasının yanında müjdeleniş ikonası bulunmaktadır. Bu ikona Cebrail’in gökten inerek Meryem’i kutsadığını ve İsa’yı müjdelediğini anlatmaktadır. Bu ikonanın yanında ise Çoban İsa ikonası bulunmaktadır. Ana giriş kapısının sağında bulunan ikona “Yol Gösteren Meryem”dir. Burada anlatılmak istenen hayat ve gerçekliktir. Kucağında İsa ise çocuk olarak betimlenmiştir. Yol Gösteren Meryem’in yanında ise Koimesis yani Meryem’in ölümü anlatılmaktadır. Diğer küçük bölünmüş alanlarda yer alan resimlerde de İsa’nın hayatındaki bazı durumlar anlatılmaya çalışılmıştır.

Çan kulesi kiliseye 1890 yılında inşa edilmiş ve belli tarihlerde onarım görmüştür. Kilise Rum vatandaş sayısının az olması ve din adamının olmaması nedeniyle kapalı olmakta olup; önemli günlerde ibadete açılmakta ve gezilebilmektedir. Meryem Ana Kilisesi Bozcaada’mıza çok güzel bir mimari görsellik katmaktadır.

Ahmet Cumalı

ahmetcumali87@hotmail.com